Schoensmeer en tranen

Dobry wieczór allemaal, (goedenavond)

ik meld mij vanuit Krakau. We zijn dinsdagavond aangekomen en tot nu toe is het allemaal super. We hebben een appartementje op de vijfde verdieping van een oud gebouw. Een schattig hokje met een leuk badkamertje, een keukentje en twee balkonnetjes. Enige nadeel is dat er geen lift is. Dus elke keer als ik de 10 trappen op moet, ben ik half dood. Het complex ligt in het centrum. Als we twee keer vallen zijn we op het grote plein - Rynek Glówny in het Pools. Dat wordt in mijn reisgids het mooiste plein van Polen genoemd. Nu ken ik niet zoveel pleinen in Polen, maar mooi is het zeker. Het hele centrum is prachtig. Meer dan honderd kerken, pleinen, mooie gebouwen en allemaal oud. Alles is goed bewaard gebleven. Het is minder grijs en grauw (Oostblok) dan wij hadden gedacht.

We hebben hier 3 volle dagen en we hebben al veel gedaan. De eerste dag zijn we rustig begonnen. Niet al te vroeg op, lekker ontbeten en daarna naar de fabriek van Schindler. We wilden gaan lopen. Dat was een goed idee, omdat je dan meteen al veel ziet. Alleen was het echt wel koud. Dus halverwege zijn we op een bus gestapt. De fabriek ligt in de wijk Podgórze aan de andere kant van de rivier de Wisla. Daar was ook het getto waar de Joodse inwoners van Krakau in 1941 moesten gaan wonen. Het getto was vanaf januari 1942 afgesloten met 3 meter hoge muren. We hebben er nog een stukje van gezien.
De fabriek zelf was anders dan ik dacht. Er zijn alleen nog wat kantoren over. Er is een permanente tentoonstelling over het dagelijks leven in Krakau tijdens de bezetting van 1939 - 1945. Drie verdiepingen met foto's, bewegende beelden, voorwerpen enz, en alles heel mooi vormgegeven. Echt bijzonder om te zien. We hebben er twee uur rondgebracht.

Daarna zijn we naar de Joodse wijk Kazimierz gelopen via het plein van de gettohelden, het stukje muur en de apotheek De Adelaar waar Tadeusz Pankiewicz, een niet Jood, de wijk voorzag van medicijnen, maar ook van informatie over het verloop van de oorlog, kranten en soms hielp hij iemand vluchten.
We zijn geen gebouwen in geweest. De oudste synagoge zag er niet uitnodigend uit. Hij zat potdicht. Toen hebben we een terras opgezocht. Wel bij een kachel en met een deken, want het was best fris. Toen het bijna donker was hebben we een taxi genomen naar het plein waar ons appartement aan ligt, Plac Szczepánski. Daar is een Italiaans restaurant waar we heerlijk hebben gegeten. Miachalle een vleesgerecht en ik een fantastische risotto. Deze kon zeker tippen aan de risotto die ik in Italië heb gegeten. En het was niet duur. Dinsdagavond hebben we Pools gegeten in een tent die Poolschki Smakie heet. Daar moest ik hard om lachen, omdat het klinkt alsof je nep Pools praat. We hebben pierogi gegeten. Een soort ravioli, maar dan met Poolse inhoud. Dus kaas met aardappel, zuurkool met paddestoelen, vlees en spinazie op een niet Italiaanse manier. Heerlijk. En daarbij nog bietjes en een flesje water. Waren we ieder vijf euro kwijt. Het eten is dus wel goedkoop. De rest niet echt. Maar dat komt misschien omdat het heel toeristisch is.

Vandaag was D-day. Auschwitz stond op het programma. Ons hoofddoel. We hebben hier bij de receptie een toer geboekt. We werden vanochtend om 5 over 7 opgepikt. Het ontbijt schoot er bij in, want dat is pas vanaf half 8. Met een klein busje reden we in een uur en een kwartier naar Auschwitz 1. Tijdens de rit werd een film getoond over de bevrijding van Auschwitz. Het was heel interessant, maar rijden en TV kijken is vragen om een slaapje. Ik zakte dus steeds weg en heb heel veel gemist. Michaelle heeft me over sommige dingen bijgepraat.

Toen we uitstapten was het ijskoud. Op de een of andere manier precies goed voor deze onderneming. Je moet door een scherpe controle met poortjes en krijgt dan een koptelefoon met een zendertje. En voor ik het wist stonden we al bij de welbekende poort met arbeid macht Frei. Echt bizar. Het complex zelf was anders dan ik me had voorgesteld. Allemaal stenen gebouwen. De beelden die ik in mijn hoofd heb zijn echt van het concentratiekamp zoals Auschwitz Birkenau.
Maar het was er niet minder heftig om. Je loopt door de verschillende barakken. Daar zie je foto's en dat is heftig, maar nog wel te doen. Toen we in een zaal kwamen waar een lange wand was met ramen waarachter een enorme berg mensenhaar lag, moest ik ineens heel erg huilen. Ik kon er niets aan doen. Het overviel me. En dat bleef zo bij de wanden met schoenen, kinderschoenen, koffers en prothesen. Wat me ook zo ontroerde waren de gebruiksvoorwerpen die waren meegenomen. Mensen hadden thuis een koffer gepakt met een haarborstel, een scheerkwast, een doosje schoensmeer en er waren zelfs raspen voor groente, mokken, borden enz. Nietsvermoedend van wat komen gaat. En dan kom je in een kamp en word je vermoord. Je spullen verdwijnen op een immens grote hoop.
Je mocht niet overal fotograferen uit respect, maar je mocht eigenlijk wel alles zien. Ook in de gaskamer. En daar mochten ook foto's worden genomen. Dan sta je in de ruimte waar de mensen dachten dat ze zouden gaan douchen. Het is veel kleiner en smaller dan ik dacht. In het dak zaten vierkante gaten waar het gas door naar binnenkwam. De mensen die bij de gaten stonden waren snel dood, maar bij de anderen duurde het gewoon een kwartier of twintig minuten. Daarnaast was de kamer waar de lijken werden verbrand. Ook dat greep me weer aan. Stond ik buiten weer te grienen. Dat had ik echt niet verwacht. Terwijl Michaelle het andersom had. Zij had verwacht bij het passeren van de poort al te moeten huilen en zij had soms wel moeite, maar de sluiten gingen niet helemaal open.

Ja, en dan Auschwitz Birkenau. Met dat gebouw met die poort waar de trein onder door reed. Dat is ook heftig om te zien. De sporen, de enorme oppervlakte van het kamp, de barakken met de bedden, de gaskamers die de Duitsers hebben laten ontploffen vlak voordat het kamp werd bevrijd door de Russen. Alles bij elkaar. Een groots monument met daarbij stenen met een tekst in alle talen van de slachtoffers. En dat waren er meer dan ik had gedacht.
Alle verhalen zijn zo bizar. Een gevangenis waar je in moest kruipen en die zo klein is dat je er met z'n vieren in moet staan. Tegen elkaar aan. En je kan niet gaan zitten. Wie bedenkt dat? Proeven met mensen. Vrouwen, mannen, tweelingen. Martelen, vernederen, een mens geen mens meer laten zijn.

Zo, het was wel even tijd voor een pauze. We hebben net weer bij een Italiaan gegeten. Ik had een Tuna steak. Michaelle pasta. Brood, drankjes, allemaal super lekker. Met fooi erbij waren we 120 zlotys kwijt. Dat is ongeveer 30 euro. Heerlijk.

Ik ga het hierbij laten. Morgen meld ik me misschien nog wel een keer met onze laatste belevenissen. Zaterdagochtend heel vroeg vertrekken we weer. Dus lekker nog een hele dag. We hebben nog een paar dingetjes die we willen zien. Ook wat winkelen. En hopelijk is het weer net zulk lekker weer als vandaag. Vanmiddag hebben we heerlijk op een terras gezeten in de zon. Ook dat is Krakau. Dus ondanks de emoties echt wel aan te raden.

Groetjes, Sandy (en ook van Michaelle)